Werken in het familiebedrijf: Wie wil die mag?

Goed geregeld?
Het was strak geregeld in de statuten: familie, werken en aandeelhouderschap waren aan elkaar verbonden. Wilde je ooit aandeelhouder worden, dan moest je minimaal 18 jaar oud zijn en (minimaal 3 jaar) fulltime in het familiebedrijf werken. Er waren alleen geen afspraken gemaakt over de wijze waarop kinderen in het familiebedrijf konden gaan werken.

Dit was ook geen gespreksonderwerp zolang de opvolgende generatie nog niet de leeftijd had bereikt dat ze mocht werken. Dat veranderde toen het ene nichtje 16 jaar werd en een schoolstage zocht, haar achterneefje een bijbaan wilde en zichzelf al op de heftruck zag en de dochter van de directeur grootse ambities voor het familiebedrijf etaleerde, voor na haar studie. Met in gedachten het ontslag van een niet-functionerend familielid waar veel conflicten mee gemoeid waren, werd werken in het familiebedrijf toch wel een 'dingetje' in de gesprekken. Of eigenlijk niet: na twee pogingen werd er niet meer over gesproken. De schijnbare oplossing was eenvoudig: kinderen mochten niet in het bedrijf, zolang de huidige aandeelhouders aan het roer stonden. Kregen ze ook geen ruzie...

Inspiratie en verbinding door de familiehistorie
En toch bleef het knagen. Het leverde thuis in de gezinnen de nodige discussies op. ProMissie ging met de familie op zoek naar de wortels van familie en bedrijf. Al snel realiseerde de familie zich dat werken in hun bedrijf een lange traditie had van het stimuleren van de volgende generatie. Alle voorgaande generaties inclusief de huidige aandeelhouders waren door hun vader of een oom gevraagd om in het bedrijf te komen werken. Helpen bij drukte, als manusje van alles, in de vakanties of toen ze van school kwamen (of: moesten). De keuzes in opleiding en loopbaan waren vaak op advies van vader of oom genomen. Het werken in het familiebedrijf ging met vallen en opstaan. Er was wel eens ruis op de lijn, de verwachtingen waren soms onduidelijk en het was niet altijd leuk.

Andere tijden
Tegelijk realiseerde de familie zich dat de tijden en het familiebedrijf zijn veranderd. Hoe het vroeger ging was niet zomaar een blauwdruk voor nu. Hoe kijken we naar de volgende generatie? Het familiebedrijf is iets fantastisch en biedt veel mogelijkheden voor de volgende generatie. Tegelijk is het ook spannend en wil men conflicten vermijden. De familie wilde de kinderen niet het bedrijf in duwen, maar zou het leuk vinden en trots zijn als hun kinderen in het bedrijf zouden gaan werken. Daarbij stond het geluk van de kinderen voorop: alle kinderen dezelfde kansen, zelf kiezen, zelf ontdekken. Het bedrijf als kweekvijver voor de volgende generatie. Maar ook: potentiële opvolgers met ambitie bewust voorbereiden, onder andere met een leerwerktraject met andere familiebedrijven.

Geregeld in een familiestatuut
Naast het familieaspect had de familie ook oog voor de bestuurbaarheid van de onderneming. Ze besloten om de familie-bedrijf-aspecten te regelen in een familiestatuut. Daarin spraken ze onder meer af dat – afgezien van een tijdelijk baantje – familieleden en hun partners in het bedrijf mogen werken op basis van gebleken geschiktheid en een passende vacature. Dit naar het oordeel van de bedrijfsleiding en met een sollicitatie- en selectieprocedure. Er werd ook voorzien in een objectieve toetsing middels een assessment van functiegeschiktheid en mogelijkheden voor verdere ontwikkeling. Bij twijfel of verschil van inzicht – en ook bij ontslag – zou een speciale commissie uitspraak kunnen doen.

Adriaan Westerveld - ProMissie
Partner-Ondernemersadviseur